Skóra jest największym organem w organizmie ludzkim. Pełni mnóstwo niezwykle istotnych funkcji. Jedną z najważniejszych jest funkcja ochronna- chroni narządy wewnętrzne przed urazami, infekcjami. Jednym z kluczowych elementów ten ochrony jest mikrobiom skóry. Czym jest, jakie pełni funkcje i jak o niego dbać?
Mikrobiom skóry – czym jest?
Mikrobiom to pojęcie, które oznacza ogół wszelkich drobnoustrojów kolonizujących dany narząd organizmu. Mikrobiom jelit będzie więc oznaczać drobnoustroje znajdujące się w jelitach, mikrobiom przewodu pokarmowego odnosi się do tych, które zamieszkują różne części tego przewodu. Mikrobiom skóry jest to zatem ogół mikroorganizmów, do których zaliczamy między innymi bakterie, grzyby, roztocza i wirusy, które znajdują się na powierzchni naszej skóry. Co ciekawe, szacuje się, że na 1cm2 powierzchni skóry może przypadać nawet milion bakterii.
Choć bakterie, grzyby czy wirusy na ogół mają dla nas negatywny i niepokojący wydźwięk, to jednak mikrobiom, w tym mikrobiom skóry, to drobnoustroje, które w zdecydowanej większości są naszymi sprzymierzeńcami.
Z czego składa się mikrobiom skóry?
Należy wspomnieć, że mikrobiom skóry jest czymś bardzo indywidualnym i zależnym od wielu czynników. Co ważne, dodatkowo jego skład zmienia się wraz z wiekiem.
W skład mikrobiomu skóry wchodzą głównie mikroorganizmy saprofityczne, czyli takie, które nie wywołują chorób. Czy to oznacza, że na skórze w ogóle nie występują mikoorganizmy patogenne, czyli wywołujące stany zapalne i choroby? Po pierwsze, one również wchodzą w skład mikrobiomu skóry, ale zachowana jest idealna równowaga między saprofitycznymi i patogennymi. Bakterie patogenne, które mogą wywoływać choroby, mogą znaleźć się na powierzchni skóry ze środowiska zewnętrznego.
Najbardziej różnorodny biologicznie jest mikrobiom skóry małego dziecka do około 3. roku życia. Na jego mikrobiom składają się między innymi paciorkowce, gronkowce, maczugowce czy pałeczki okrężnicy. Kiedy dorastamy w organizmie zachodzi wiele zmian, które dotyczą również składu i charakterystyki mikrobiomu skóry. Z kolei mikrobiom skóry dorosłego człowieka składa się głównie z bakterii z rodzaju Corynebacterium (bakterie maczugowate), Staphylococcus (gronkowce), Cutibacterium (bakterie pałeczkowate), Streptococcus (paciorkowce), Acinetobacter (bakterie pałeczkowe).
Mikrobiom skóry: funkcje
Mikrobiom skóry i mikroorganizmy wchodzące w jego skład są częścią tkanki limfatycznej związanej ze skórą, czyli SALT – Skin Associated Lymphoid Tissues. Jego głównym zadaniem jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami patogennymi, czyli takimi, które wywołują choroby. Prawidłowo funkcjonujący mikrobiom nie tylko chroni przed patogenami, ale również:
- Stymuluje komórki odpornościowe do prawidłowej reakcji na czynniki zewnętrzne, w tym między innymi alergeny, promienie UV
- Chroni skórę przed rozwojem alergii
- Utrzymuje prawidłowe pH skóry
- Wspiera prawidłowe funkcjonowanie bariery hydrolipidowej skóry
Zaburzony mikrobiom skóry – przyczyny i objawy
Mikrobiom skóry to takie środowisko, w którym mikroorganizmy żyją w wyjątkowej harmonii i dzięki temu stanowią integralną część bariery ochronnej skóry. Może jednak dojść do zaburzenia tej równowagi, niestety na korzyść patogenów. Co może mieć negatywny wpływ na równowagę (homeostazę) mikrobiomu skóry?
- Zanieczyszczenia środowiska, w tym między innymi metale ciężkie i pyły pochodzące ze smogu i spalin, chemikalia i inne zanieczyszczenia wynikające z zanieczyszczenia środowiskowego;
- Promieniowanie UV, które ma szkodliwy wpływ na skórę: przyśpiesza procesy starzeniowe (powstawanie i utrwalanie zmarszczek), prowadzi do przesuszenia skóry, powstawania przebarwień;
- Zaburzenia hormonalne, w tym zmiany związane z menopauzą, ciążą, przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej, zaburzenia związane z chorobami endokrynologicznymi;
- Stosowanie antybiotyków, które prowadzą do zaburzenia mikroflory bakteryjnej;
- Niewłaściwie zbilansowana dieta bogata w żywność wysoko przetworzoną i cukry;
- Uszkodzenia skóry, w tym uszkodzenia mechaniczne, chemiczne, oparzenia;
- Niewłaściwa pielęgnacja skóry, w tym niewłaściwy dobór produktów kosmetycznych, nadmierne pocieranie skóry ręcznikiem, niedostosowanie pielęgnacji skóry do jej indywidualnych potrzeb.
Czym objawia się zaburzenie homeostazy mikrobiomu skóry? Dochodzi wówczas do stanów zapalnych skóry, których objawami są najczęściej:
- Większa skłonność do podrażnień skóry
- Przesuszenia i nadmierne łuszczenie się skóry
- Zwiększona podatność na alergeny i czynniki, które mogą podrażniać skórę
- Zaczerwienienia
- Świąd lub uczucie pieczenia
- Zaostrzenie się dermatozy, czyli chorób skóry takich jak atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry, trądzik.
Pielęgnacja skóry twarzy a mikrobiom skóry
Jak dbać o właściwą pielęgnację skóry twarzy na co dzień w taki sposób, by nie doprowadzić do zaburzenia funkcji ochronnych skóry, a tym samym do zaburzenia mikrobiomu skóry?
To, o czym warto pamiętać, organizując rutynę pielęgnacyjną dotyczącą nie tylko skóry twarzy, ale również skóry ciała, to przede wszystkim:
-
Dostosowanie produktów do potrzeb skóry
Aby rutyna pielęgnacyjna mogła być skuteczna, warto wybrać produkty zawierające takie składniki aktywne, które będą odpowiednie do rodzaju i potrzeb naszej skóry. Każdy rodzaj skóry potrzebuje odpowiedniego nawilżenia, szczególnie sucha skóra, dlatego warto sięgnąć po produkty kosmetyczne ze składnikami nawilżającymi (kwas hialuronowy, gliceryna, ceramidy, niacynamid). W przypadku osób borykających się ze skórą problematyczną, warto pomyśleć o produktach normalizujących wydzielanie sebum i oczyszczających (np. kwas salicylowy, cynk). Osoby chcące pozbyć się przebarwień i działać przeciwstarzeniowo powinny pomyśleć o użyciu produktów zawierających witaminę C i jej pochodne, niacynamid.
-
Oczyszczanie skóry
Bardzo ważnym elementem pielęgnacji, w szczególności pielęgnacji skóry twarzy, która jest najbardziej wyeksponowaną na zanieczyszczenia częścią skóry, jest jej łagodne i skuteczne oczyszczanie. Oczyszczanie twarzy zawsze powinno być pierwszym krokiem rutyny pielęgnacyjnej. Warto sięgnąć po produkty, które w swojej formule będą zawierały pielęgnujące składniki aktywne odpowiednie dla naszego rodzaju skóry, charakteryzujące się łagodnym procesem oczyszczania, które nie będzie wymagać pocierania twarzy.
-
Peelingi i pocieranie skóry
Aby uniknąć ryzyka zaburzenia równowagi mikrobiomu skóry z pewnością warto rozważnie podchodzić do tematu peelingów, w szczególności peelingów mechanicznych. Zbyt częste stosowanie tego rodzaju eksfoliacji może zaburzyć mikrobiom i funkcje ochronne skóry. Podobnie jest w przypadku pocierania skóry ręcznikiem czy zbyt intensywne wycieranie jej wacikiem. Warto przy tym pamiętać, by odpowiednio często wymieniać ręcznik na świeży i w miarę możliwości mieć osobny ręcznik do osuszania ciała i osobny do osuszania skóry twarzy.
-
Ochrona przeciwsłoneczna
Działanie promieni słonecznych, w szczególności promieni UV, bez odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej może przynieść negatywne skutki. Należą do nich nie tylko przesuszenia, możliwe oparzenia, przyśpieszenie procesów starzeniowych skóry, przebarwienia, ale również zaburzenie bariery hydrolipidowej skóry i mikrobiomu. Warto więc przez cały rok chronić odsłonięte części ciała za pomocą produktów zawierających filtr SPF.
Pierwszym krokiem pielęgnacji skóry twarzy jest jej OCZYSZCZENIE. Doskonale w tym celu sprawdzą się nasze wyjątkowe żele do mycia twarzy:
Żel do mycia twarzy z kwasem hialuronowym to produkt stworzony z myślą o każdym rodzaju skóry, w tym skóry suchej, bardzo suchej i skóry wrażliwej. W swojej formule zawiera między innymi znany ze swoich właściwości intensywnie nawilżających kwas hialuronowy oraz skwalan, czyli jeden z lipidów znanych z właściwości nawilżających i wspierających prawidłowe funkcjonowanie bariery hydrolipidowej.
Żel do mycia twarzy z witaminą C to żel stworzony z myślą o skutecznym oczyszczaniu skóry matowej oraz skóry z przebarwieniami. W jego formule znajdziemy między innymi witaminę Cg, czyli pochodną witaminy C znaną z właściwości wspomagania redukcji przebarwień, właściwości przeciwstarzeniowych i antyoksydacyjnych, wyrównujących koloryt skóry oraz skwalan.
Żel do mycia twarzy przeciw niedoskonałościom to żel stworzony z myślą o delikatnym i skutecznym oczyszczaniu skóry twarzy i dekoltu, szczególnie w przypadku skóry borykającej się z niedoskonałościami. Jego formuła zawiera między innymi kwas salicylowy, czyli kwas BHA znany z właściwości normalizowania wydzielanego sebum, właściwości pobudzających regenerację naskórka oraz skwalan.
Kolejnym krokiem pielęgnacji będzie wybór odpowiedniego SERUM DO TWARZY.
Serum nawilżające Mixa LAB to wyjątkowe serum dla każdego rodzaju skóry, w tym skóry suchej, bardzo suchej i wrażliwej. W swojej formule zawiera między innymi kwas hialuronowy i kwas mlekowy (głęboko nawilżający składnik aktywny wpływający na poprawę elastyczności i jędrności skóry).
Serum z witaminą C Mixa LAB to serum przeciw przebarwieniom, które w swojej formule zawiera między innymi witaminę Cg oraz kwas glikolowy znany ze swoich właściwości nawilżających i delikatnie złuszczających.
Serum z niacynamidem Mixa LAB to serum przeciw niedoskonałościom, które w swojej formule zawiera między innymi kwas salicylowy i niacynamid, czyli pochodną witaminy B3, silny antyoksydant o właściwościach uszczelniających barierę hydrolipidową, wspomagający odbudowę naskórka, wspierając redukcję przebawień i innych niedoskonałości.
Następnym krokiem rutyny pielęgnacyjnej jest użycie odpowiednio dobrego KREMU DO TWARZY.
Krem SPF50 Przeciw Przesuszeniom to doskonałe połączenie właściwości pielęgnujących, czyli długotrwałego nawilżenia i skutecznej ochrony przeciwsłonecznej skóry twarzy. W swojej formule oprócz filtrów SPF50 zawiera kwas hialuronowy.
Kolejną propozycją jest intensywnie nawilżający krem z kwasem hialuronowym, czyli bogaty krem nawilżający Mixa Hyalurogel, który w swojej formule zawiera 10% koncentrację nawilżającej gliceryny i wspomnianego kwasu hialuronowego.
Krem do twarzy z witaminą C Mixa Przeciw Przebarwieniom to połączenie długotrwałego nawilżenia i skutecznej walce z przebarwieniami. W swojej formule zawiera między innymi witaminę Cg oraz niacynamid.
Krem do skóry z niedoskonałościami to krem stworzony z myślą o skórze mieszanej i tłustej, skłonnej do trądziku i z widocznymi niedoskonałościami. W formule znajdują się takie składniki aktywne jak kwas salicylowy i kwasy AHA, które znane są ze swoich właściwości złuszczających, nawilżających i stymulujących produkcję kolagenu.
Mikrobiom a pielęgnacja skóry ciała
Równie istotna jak pielęgnacja skóry twarzy, jest odpowiednio dobrana pielęgnacja skóry ciała. Jak więc możemy o nią zadbać, by nie tylko nie naruszać mikrobiomu skóry, ale aktywnie wspierać jego działanie?
Doskonałym wyborem mogą okazać się nasze multifunkcyjne kremy do twarzy, ciała i dłoni. Co je łączy?
- Hipoalergiczna i bezzapachowa formuła
- Obecność nawilżających, regenerujących i kojących składników aktywnych
- Zostały stworzone z myślą o każdym rodzaju skóry, w tym również skóry suchej, wrażliwej czy skłonnej do atopii
- Wszystkie można stosować do pielęgnacji skóry ciała, skóry twarzy i skóry dłoni
Który z nich wybrać?
Krem z ceramidami Mixa Ceramide Protect w swojej 10% formule zawiera takie składniki aktywne, jak:
- Ceramidy, czyli lipidy naturalnie występujące w warstwie naskórka i wchodzące w skład bariery hydrolipidowej. Mają właściwości nawilżające, wspomagające skórę wrażliwą i podrażnioną.
- Skwalan
- Gliceryna
Krem z pantenolem Mixa Panthenol Comfort to multifunkcyjny krem stworzony z myślą o każdego rodzaju skóry, w tym do skóry niemowląt, dzieci i dorosłych. W swojej formule zawiera między innymi:
- Pantenol, czyli składnik aktywny znany z właściwości łagodzących podrażnienia, nawilżających i przyśpieszających procesy regeneracyjne skóry;
- Gliceryna;
- Omega 6 i Omega 9
Krem z mocznikiem Mixa Urea Cica Repair+ to krem, który redukuje szorstkość, łuszczenie się, regeneruje skórę i chroni ją. W swojej formule zawiera między innymi mocznik, czyli składnik przenikający przez warstwę rogową naskórka, znany z właściwości zmiękczających, nawilżających, wzmacniających barierę ochronną skóry oraz niacynamid.
Mikrobiom skóry – podsumowanie
- Mikrobiom skóry i jego równowaga to kwestie niezbędne, by skóra mogła właściwie pełnić swoje funkcje ochronne, a przy okazji wyglądać promieniście i zdrowo.
- Wiele szkodliwych czynników zewnętrznych może prowadzić do zaburzenia równowagi mikroorganizmów, które tworzą mikrobiom skóry. Wówczas zwiększa się ryzyko stanów zapalnych skóry, a co za tym idzie, innych objawów (swędzenie, pieczenie, zaostrzenie dermatoz, przesuszenia).
- Podstawą zachowania homeostazy mikrobiomu skóry jest jej odpowiednia pielęgnacja każdego dnia. Ważna jest nie tylko pielęgnacja skóry twarzy, ale również pielęgnacja skóry ciała.
- Wybierając produkty pielęgnacyjne warto sięgnąć po te, które w swojej formule mają składniki aktywne odpowiadające indywidualnym potrzebom naszej skóry, ale również te nawilżające w przypadku każdego rodzaju skóry.
Przemysł kosmetyczny nie przestaje nas zaskakiwać. Każdego roku na półkach drogerii pojawia się coraz większa liczba innowacyjnych kosmetyków, wzbogacanych o składniki, które w jeszcze większym stopniu mają odpowiedzieć na różnego rodzaju problemy skórne, sprawić, że nasza skóra będzie w jak najlepszej kondycji, pełna blasku i pozbawiona niedoskonałości. Jednym ze składników, które w ostatnich latach cieszą się ogromną popularnością wśród konsumentów, jest niacynamid. To substancja aktywna, która posiada bardzo szerokie zastosowanie w kosmetologii i ma stanowić skuteczne rozwiązanie na różnego rodzaju problemy skórne. Tak jak w przypadku każdej substancji aktywnej, tak i w przypadku niacynamidu należy mieć świadomość tego, kiedy go używać, aby zapewnić naszej skórze jak najwięcej korzyści. Poznaj jego właściwości, działanie, zastosowanie, a także sprawdź, kiedy go nie stosować.
Co to jest niacynamid?
W ostatnich latach na rynku kosmetycznym zaczęło pojawiać się coraz więcej produktów, w których substancją aktywną jest niacynamid. Co to takiego? Niacynamid to pochodna witaminy B3 i funkcjonuje również pod taką nazwą, a dodatkowo jest znana jako witamina PP i niacyna. Czy niacynamid to kwas? Niacyna to połączenie dwóch substancji: kwasu nikotynowego oraz amidu. Niacynamid odgrywa ważną rolę w m.in. w produkcji aminokwasów i kwasów nukleinowych. Niacyna jest produkowana przez nasz organizm, a dokładniej przez aminokwas znany jako tryptofan. Niestety witamina B3 produkowana jest w bardzo małych ilościach, przez co niezbędne jest dostarczanie jej naszemu organizmowi poprzez odpowiednią dietę i suplementację. Niacynamid znajdziesz w takich produktach jak:
- mięso
- ryby
- nabiał
- drożdże
- produkty z pełnego ziarna
- orzechy
Oprócz tego niacynamid odgrywa istotną rolę w ludzkim organizmie. Odpowiada za syntezę węglowodanów, aminokwasów czy hormonów płciowych, a ponadto stymuluje produkcję erytrocytów.
Niacynamid - właściwiści i działania na skórę.
W przypadku witaminy B3 należy przede wszystkim wspomnieć o właściwościach, jakie ta substancja wykazuje w przypadku skóry. Są to:
- przy regeneracji skóry – często używa się jej po zabiegach medycyny estetycznej, a także w przypadku nadmiernej ekspozycji na słońce (tylko na zdrową, nie uszkodzoną skórę)jako silny antyoksydant – wykazuje działanie neutralizujące na działanie wolnych rodników, a do tego uszkodzeń spowodowanych przez obecność stresu oksydacyjnego;
- normalizowanie pracy gruczołów łojowych – niacynamid na zaskórniki to bardzo dobry pomysł: redukuje sebum przez gruczoły łojowe, dzięki czemu skóra mniej się przetłuszcza i pojawia się na niej mniej zaskórników;
- zwężanie porów – regularne użycie witaminy B3 w kosmetykach zmniejsza widoczność porów
- działanie przeciwko oznakom starzeniowa – niacynamid to świetny antyoksydant, który przyczynia się do spowalnia procesów starzenia się skóry. Oprócz tego ujędrnia skórę dzięki stymulacji produkcji kolagenu oraz elastyny
- działanie nawilżające – zapewnia właściwe nawilżenie skóry
- odbudowa bariery hydrolipidowej skóry – niacynamid odgrywa istotną rolę przy syntezie ceramidów oraz lipidów, które z kolei wchodzą w skład ochronnego płaszcza hydrolipidowego
- rozjaśnianie i zapobieganie powstawaniu przebarwień – bardzo dobrze sprawdza się przy rozjaśnianiu zmian potrądzikowych, a także hamuje wytwarzanie przez skórę melaniny, która odpowiada za obecność zmian pigmentacyjnych
Niacynamid w kosmetykach
W kosmetykach znajdziemy pod nazwą INCI Niacynamide. Jak można już zauważyć, substancja ta posiada bardzo wszechstronne działanie na skórę. Właśnie ze względu na to, a także to, że jest to substancja dobrze tolerowana przez skórę, niacynamid jest szeroko stosowany w kosmetologii. Oprócz wymienionych wyżej właściwości witamina B3 jest stosowana:
- przy regeneracji skóry – często używa się jej po zabiegach medycyny estetycznej, a także w przypadku nadmiernej ekspozycji na słońce (tylko na zdrową, nie uszkodzoną skórę)jako silny antyoksydant – wykazuje działanie neutralizujące na działanie wolnych rodników, a do tego uszkodzeń spowodowanych przez obecność stresu oksydacyjnego;
- w przypadku bardzo wymagających typów cer, ze skłonnością do różnych dermatoz, jak łuszczyca, trądzik różowaty, atopowe zapalenie skóry. To świetny wybór także w przypadku cery wrażliwej
- do wygładzenia i zrewitalizowania skóry, a ponadto nadania jej świeżego, promiennego wyglądu, dzięki czemu może być stosowany zarówno w kosmetykach do pielęgnacji twarzy na dzień, jak i na noc
Jak można zauważyć, niacynamid to istotny składnik w przypadku produktów przeciwzmarszczkowych, przeciw niedoskonałościom, nawilżających, regenerujących i łagodzących. Wchodzi w skład kremów, produktów do stosowania punktowego, toników czy preparatów do mycia twarzy. Jego zastosowanie jest szczególnie popularne w serach do twarzy. Przykładem takiego produktu jest HYALUROGEL Serum nawilżające z kwasem hialuronowym od marki Mixa. W składzie tego serum, wzbogaconym o niacynamid, możemy także znaleźć kwas hialuronowy i pantenol. To produkt idealny dla wymagającej i wrażliwej cery, przynoszący natychmiastowe ukojenie, zapewniający 24-godzinne* nawilżenie, a także poprawiający jej jędrność i elastyczność. Efekty stosowania tego serum stają się widoczne już po 4 tygodniach, *test instrumentalny
Niacynamid znajduje swoje zastosowanie również w przypadku preparatów zawierające filtry SPF ochrony przeciwsłonecznej. Jego obecność w takich produktach wynika z jego właściwości regenerujących oraz antyoksydacyjnego działania.
Kwas hialuronorowy i niacynamid
Jedną z substancji, z którą zdecydowanie warto łączyć niacynamid, jest kwas hialuronowy. Ten składnik wykazuje silnie nawilżające właściwości i jest substancją naturalnie występującą w naszym organizmie w postaci hialuronianu sodu. Znajdziemy go przede wszystkim w skórze, ale także mazi stawowej, ścianach naczyń krwionośnych czy ciele szklistym oka. Co bardzo ważne, znajduje się w macierzy, która wypełnia komórki skóry, dzięki czemu sprawia, że skóra jest nie tylko nawilżona, ale też wygląda na jędrną, gładką, sprężystą.
Właściwości kwasu hialuronowego można porównać do działania gąbki. To substancja o działaniu higroskopijnym, która jest w stanie związać nawet 1000-krotność wody w porównaniu do swojej masy. Kwas hialuronowy zatrzymuje wodę w organizmie, a dokładniej w skórze właściwej, niestety wraz z wiekiem, podobnie jak w przypadku kolagenu i elastyny, ilość tej substancji w naszej skórze znacznie się zmniejsza, co sprawia, że ta staje się wiotka, pozbawiona jędrności i bardzo często brakuje jej nawilżenia. Stosując produkty wzbogacone w kwas hialuronowy i niacynamid, na przykład w formie serum, dostarczasz swojej skórze dawkę regeneracji oraz nawilżenia i wygładzenia. Serum z kwasem hialuronowym i niacynamidem szczególnie dobrze sprawdzi się w przypadku mocno przesuszonej skóry.
Czy niacynamid można stosować w ciąży?
Ciąża to szczególny czas w życiu kobiety, także pod względem pielęgnacji. Niacynamid to substancja, którą bez przeszkód możemy stosować w ciąży zarówno do pielęgnacji twarzy, ciała, jak i włosów. Co więcej, pomaga ona zapobiegać powstawaniu przebarwień, które mogą pojawić się w ciąży i rozjaśnia już istniejące. Dodatkowo wpływa korzystnie na gładkość i elastyczność skóry.
Niacynamid - podsumowanie
Powyższy artykuł przedstawia, jak szerokie zastosowanie posiada niacynamid. To substancja, która znajduje swoje zastosowanie w kosmetykach o działaniu przeciwzmarszczkowym, regenerującym, normalizującym czy nawilżającym. Poniżej znajdują się najważniejsze informacje podsumowujące to, jakiej skórze niacynamid jest niezbędny w pielęgnacji. Są to:
- skóra sucha i odwodniona;
- posiadająca przebarwienia wynikające z ekspozycji na słońce;
- wrażliwa, podatna na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych (także atopowa)
- skóra posiadająca wyraźne objawy fotostarzenia
- skóra ze skłonnością do trądziku, z rozszerzonymi porami, zaskórnikami, zmianami łojotokowymi, bliznami i przebarwieniami potrądzikowymi
- skóra pozbawiona blasku i witalności, zmęczona, poszarzała
- z wyraźnymi oznakami starzenia jak zmarszczki
- narażona na działanie wolnych rodników
- skóra poddawana zabiegom medycyny estetycznej (nie uszkodzona)